Wanneer mensen zich mentaal niet goed voelen, kunnen verschillende stappen worden ondernomen om het welzijn te verbeteren. Het begint met zelfzorgmaatregelen zoals regelmatige beweging, voldoende slaap en sociale contacten. Het is belangrijk om hulp te zoeken wanneer klachten aanhouden of het dagelijks leven belemmeren. Er zijn verschillende hulpopties beschikbaar, van de huisarts tot gespecialiseerde therapeuten en in crisissituaties zijn er 24/7 hulplijnen bereikbaar.
Hoe weet je dat de mentale gezondheid aandacht nodig heeft?
De mentale gezondheid heeft aandacht nodig wanneer iemand langer dan twee weken last heeft van aanhoudende vermoeidheid, slaapproblemen, concentratieproblemen of emotionele schommelingen die het dagelijks leven beïnvloeden. Ook veranderingen in eetpatroon, sociale terugtrekking en het gevoel dat de controle over het leven verloren gaat zijn belangrijke signalen.
Vroege waarschuwingssignalen zijn vaak subtiel en worden gemakkelijk weggewuifd als ‘gewoon stress’. Het is belangrijk om te letten op fysieke klachten zonder duidelijke oorzaak, zoals hoofdpijn, maagklachten of spierspanning. Emotionele signalen zijn onder andere overmatig piekeren, prikkelbaarheid, gevoelens van hopeloosheid of het gevoel er niet meer bij te horen.
Gedragsveranderingen geven ook belangrijke aanwijzingen. Voorbeelden zijn het uitstellen van taken, moeite hebben met beslissingen nemen of drastische veranderingen in gewoonten. Sociale signalen zoals het vermijden van vrienden en familie, of juist het voortdurend zoeken naar bevestiging, wijzen ook op mentale druk.
Het is verstandig om op het gevoel te vertrouwen. Wanneer iemand anders is dan normaal, of als mensen in de omgeving opmerkingen maken over veranderingen in gedrag, is het verstandig om hier aandacht aan te besteden.
Wat kan er zelf gedaan worden om mentaal beter te voelen?
Direct kan begonnen worden met de mentale gezondheid verbeteren door dagelijkse routines aan te passen. Zorg voor regelmatige beweging – zelfs een wandeling van 20 minuten helpt al. Een vast slaapritme aanhouden, cafeïne en alcohol beperken en regelmatig gezonde maaltijden eten maken veel verschil.
Mindfulness en ontspanningstechnieken maken een groot verschil. Dagelijks vijf minuten diep ademhalen, meditatie-apps gebruiken of bewust aandacht besteden aan de omgeving helpt. Deze technieken helpen om in het moment te blijven en piekeren te verminderen.
Sociale verbindingen onderhouden is net zo belangrijk als fysieke zelfzorg. Plan regelmatig contact met vrienden of familie, ook als er geen zin in is. Een kort telefoontje of een kopje koffie kan al veel betekenen. Ook vrijwilligerswerk of hobby’s waar anderen ontmoet worden zijn goed voor het welzijn.
Structuur brengt rust. Maak dagelijkse to-do lijstjes met haalbare doelen, plan leuke activiteiten in de agenda en creëer vaste momenten voor ontspanning. Ook het bijhouden van een dagboek of stemming-app helpt om patronen te herkennen en vooruitgang te zien.
Wanneer is het tijd om hulp te zoeken?
Zoek hulp wanneer zelfzorgmaatregelen na vier tot zes weken geen verbetering brengen, of wanneer klachten het werk, relaties of dagelijkse activiteiten ernstig belemmeren. Ook bij gedachten aan zelfbeschadiging of aanhoudende gevoelens van hopeloosheid is hulp nodig.
Concrete momenten voor hulp zoeken zijn wanneer iemand regelmatig niet naar werk of school kan, belangrijke relaties onder druk staan door de mentale toestand, of wanneer het gedrag en de gedachten niet meer herkenbaar zijn. Als vrienden en familie hun zorgen uiten, is het belangrijk dit serieus te nemen.
Wacht niet tot er een crisis is. Vroege hulp is vaak beter en voorkomt dat problemen erger worden. Veel mensen denken dat ze ‘sterk genoeg’ moeten zijn om het zelf op te lossen, maar hulp zoeken is juist een teken van kracht en zelfkennis.
Ook bij moeilijke situaties zoals een verlies, echtscheiding, ontslag of andere grote levensveranderingen kan begeleiding helpen om gezond door deze periode te komen, zelfs als er nog geen ernstige klachten zijn.
Welke soorten hulp zijn er beschikbaar voor mentale gezondheidsproblemen?
Er zijn verschillende soorten hulp beschikbaar, van lichte ondersteuning tot intensieve behandeling. De huisarts of sociaal team is vaak het eerste aanspreekpunt en kan doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp. Psychologen bieden gesprektherapie, psychiaters kunnen medicatie voorschrijven, en maatschappelijk werkers helpen bij praktische problemen.
Ambulante begeleiding richt zich op verschillende leefgebieden zoals psychisch functioneren, sociale vaardigheden, wonen, financiën en dagbesteding. Deze vorm van hulp kan zowel kortdurend en intensief zijn als langdurig met lichtere ondersteuning, afhankelijk van de specifieke behoeften.
Coaching is een laagdrempelige optie voor mensen die vastlopen in hun leven of werken aan persoonlijke ontwikkeling. Het richt zich op het verbeteren van communicatieve vaardigheden, zelfvertrouwen, assertiviteit, persoonlijke balans en stressmanagement.
Online therapie wordt steeds populairder en biedt flexibiliteit voor mensen met drukke schema’s of beperkte mobiliteit. Ook zijn er zelfhulpgroepen, telefonische hulplijnen en apps die ondersteuning bieden bij mentale gezondheidsproblemen.
Hoe vind je de juiste hulpverlener voor de situatie?
De juiste hulpverlener vinden begint met het helder krijgen van de eigen behoeften en doelen. Het is belangrijk om na te denken over wat bereikt wil worden, welke aanpak past, en of er voorkeur is voor een bepaald type therapie. Een goede match tussen persoon en hulpverlener is bepalend voor het succes van de behandeling.
Stel tijdens het eerste gesprek concrete vragen over hun werkwijze, ervaring met dit type problemen, en wat verwacht kan worden van het traject. Vraag naar hun achtergrond, specialisaties en hoe zij succes meten. Het is goed om te vragen naar hun benadering en of deze aansluit bij de persoonlijkheid.
Let op praktische aspecten zoals bereikbaarheid, kosten, wachttijden en of de locatie goed bereikbaar is. Sommige hulpverleners komen ook thuis, wat handig kan zijn als het moeilijk is om de deur uit te gaan.
Vertrouw op het gevoel tijdens het eerste contact. Er moet een gevoel van veiligheid en begrip zijn. Als de klik er niet is, is het geen probleem om naar iemand anders te zoeken. Een goede therapeut zal dit begrijpen en zelfs kunnen helpen bij het vinden van een beter passende collega.
Wat doe je als je in een crisis zit en direct hulp nodig hebt?
In een acute mentale crisis kan 24/7 terecht worden gegaan bij verschillende hulplijnen. Bel 113 voor de Zelfmoordpreventielijn (0800-0113), de Luisterlijn (0900-0767) voor een luisterend oor, of ga naar de Eerste Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Bij directe levensbedreiging bel 112.
Andere belangrijke nummers zijn de GGZ-crisisdienst in de regio, vaak bereikbaar via het hoofdnummer van de GGZ-instelling. Veel organisaties hebben een 24-uurs crisistelefoon. Ook de huisartsenpost kan ’s avonds, nachts en in het weekend ondersteuning bieden.
Als iemand merkt dat er een crisis komt, probeer dan contact te maken met iemand die vertrouwd wordt – familie, vrienden of een bekende hulpverlener. Ga niet alleen zijn en vermijd alcohol of drugs. Het kan helpen om gevoelens op te schrijven of een crisis-app op de telefoon te gebruiken.
Bereid voor op een crisis door belangrijke telefoonnummers in de telefoon te zetten en een crisisplan te maken met concrete stappen. Vertel vertrouwde personen wat zij kunnen doen als hulp nodig is, en zorg dat duidelijk is waar in de regio terecht gekund kan worden voor acute hulp.
Het verbeteren van mentale gezondheid is een proces dat tijd en geduld vraagt. Of er begonnen wordt met zelfzorgmaatregelen of hulp gezocht wordt, het belangrijkste is dat de eerste stap gezet wordt. Bij Jayda CC wordt begrepen dat mentale gezondheidsproblemen ingewikkeld zijn en wordt persoonlijke begeleiding geboden die aansluit bij de specifieke situatie en behoeften.